En wat is Surinaamse Pom nu eigenlijk?
Pom is een gerecht dat gemaakt wordt met als hoofdingrediënt de befaamde subtropische Surinaamse pomtayer. Dit is de wortel van de tayer, familie van de aronskelk. De knol wordt verwerkt tot een lekker bestanddeel voor heel wat gerechten. Pomtajer, pomtayer, tayer of tajer…? De knol heeft heel wat gelijkende namen, maar heus, ’t is dezelfde knol en ’t is de smaak die telt.
Pom is dé Surinaamse ovenschotel die ver boven alle andere gerechten uitsteekt!
Deze topper komt steevast op de tafel bij elke feestdag of speciale gelegenheid. Dit gerecht heeft een Joods/Creoolse oorsprong. Het gerecht is zo authentiek dat het van generatie op generatie wordt doorgegeven. Jonge vrouwen leren dit van hun moeder, grootmoeder, tante, buurvrouw…
Het basisingrediënt is afkomstig van de wortelknol van de tayer die in Suriname geteeld wordt. In de volksmond wordt dit pomtayer genoemd en de wetenschappelijke Latijnse benaming is Xanthosoma Sagittifolium. Enkel in Suriname eten ze naast de stengel en het blad ook de knol.
Pom is nogal bewerkelijk en vanwege de drie basis ingrediënten, pomtayer, kipdelen en zoutvlees, nogal duur. Omdat de Surinamer zich tegenwoordig over het algemeen meer kan veroorloven, zie je dat pom bijna een alledaags ovengerecht is geworden. Trouwens steeds meer mensen (dus ook uitbaters van broodjeszaken) bestellen het gewoon bij een goede kok(kin). Pom eet je dus behalve met witte rijst, steeds vaker ook als brood beleg.
Geschiedenis Surinaamse Pom
Voor de geschiedenis van de Surinaamse pom zijn we op zoek gegaan op verschillende sites. We hadden al snel door dat er verschillende verhalen de ronde doen over de herkomst van de pom. Na de verschillende verhalen met elkaar te hebben vergeleken zijn we tot het besluit gekomen: 1 ding is zeker, de geschiedenis van de pom verschilt van cultuur tot cultuur.
Deze vrucht heeft heel veel weg van de (zoete) aardappel en werd oorspronkelijk geteeld en gegeten door Joodse en Creoolse Surinamers in de oudste gemeenschappen in de Amerika’s. De Joodse gemeenschap gebruikten hun aardappelen zo goed als in elk gerecht. Zo konden ze gerechten op voorhand bereiden en bewaren en dat was heel makkelijk en plichtsgetrouw op sabbat.
Wat is Pomtayer?
In 1648 verscheen het historisch, biologisch en cultureel boek ‘Historia Naturalis Brasilae’ van Willem Piso (of Pies) en George Marcgrave. Deze lectuur beschreef de fauna en flora, en de dagelijkse gebruiken hieromtrent in Nederlands-Brazilië. Hierin stonden zelfs al getekende afbeeldingen van onder meer de verschillende inheemse planten. In deze publicatie werd vermelding gemaakt van een specifieke knol die de Indianen aten, de taja genoemd door hen. Volgens de Portugezen was dit de taj(a)oba. De Latijnse naam hiervoor luidde toen ‘Xanthosoma Sagittifolium’. We kunnen hieruit hoogstwaarschijnlijk afleiden dat de Braziliaanse taja van dezelfde familie knollen afkomstig is of zelfs dezelfde plant is als de Surinaamse Pomtajer.
Wat is een Pomtayer Knol
Bijna een halve eeuw later, rond 1687, bestudeerde verwoed plantenverzamelaar Hendrik Meyer (destijds ook gekend als Henrico Mejero) de bladeren van 48 verschillende planten die in Suriname groeiden. Hij droogde de bladeren hiervan. Over de knol zelf en of hij eetbaar was, staat niets specifieks vermeld. Ondertussen hadden in die periode de Indiaanse en Joodse bevolking dit wel al in hun dagelijkse keukenrituelen in gebruik. De Leidse botanist Paul Hermann (1646-1695) bundelde deze boeiende notities in het boek ‘Hermann Herbarium’. Ook in dit vakkundig drukwerk werd de Xanthosoma Sagittifolium Schott vernoemd, een plant die geen vruchten en bloemen had. Hermann stelde ook dat deze plant in de volksmond beter bekend was als Pomtajer.
De kolonisten in Nieuw-Holland dienden tussen de 17e en de 20e eeuw, bij gebrek aan voedsel uit hun land van herkomst, zich ook tevreden te stellen met de producten en de gerechten van de plaatselijke bevolking. Velen van hen waren van Joods-Portugese afkomst. Later introduceerden zij deze culinaire kennis en eeuwenoude tradities uit de Joodse keuken in hun eigen land. Zo kregen deze recepten meer naamsbekendheid en werden ze over grotere delen van de wereld verspreid.
In die tijd aten de meeste mensen in Europa al vaker aardappelen, terwijl de rest de aardappel eigenlijk nog als minderwaardige voeding beschouwde. De pom werd oorspronkelijk in de handel gebracht als de ‘Portugese aardappel’ ovenschotel, afgeleid van het Franse woord ‘pomme’. In Suriname groeide toen nog geen aardappel zoals we die nu kennen, en dus werd dit ingrediënt in verschillende gerechten vervangen door de wortel van de tayerplant.
De eerste gerechten of beschrijvingen van pom zijn te traceren rond 1914-1917. In de meeste Europese kookboeken werden er toen niet vaak Surinaamse gerechten beschreven.
Nu zijn er al vele trendsettende kookboeken die – eindelijk – dit heerlijke gerecht volwaardig opnemen, en publiceren. Dit samen met de meest smakelijke foto’s. Ook online zijn er meer en meer beschrijvingen en kook tips te vinden. En ook de gekende bloggers of YouTubers gaan ermee aan de slag. Pom is hip, en op en top Surinaams!
Wat mag er zeker niet ontbreken in de befaamde pom? De liefde van de man gaat door de maag, en de traditie ‘garandeert ‘een perfect huwelijksaanzoek na het voorschotelen van de perfecte liefdevol samengestelde pom. Dus gelukkig gaan nog steeds de ‘geheime recepten’ of de magische formules van grootmoeder over op moeder, op dochter…
Ook doen er verhalen de ronde dat in de eerste recepten steevast een spijker werd toegevoegd. De pomtayer bevat van nature veel oxaalzuur. Dit geeft bij de consumptie ervan, een prikkeling en jeuk in de mond als het niet gaar genoeg is. Het ijzer in de spijker zou volgens oude mythes het oxaalzuur neutraliseren. Tegenwoordig is het de truc om de pomtayer lang genoeg te laten koken, zodat al het oxaalzuur oplost. Nog makkelijker is om reeds klaargemaakte diepgevroren pomtayer toe te voegen aan je gerecht. Ook dit is meegaan met de tijd en de geschiedenis een stap voor zijn, in hectische tijden van werken en gezin combineren.
Pom is top en wint aan populariteit! In 2007 werd er zelfs een heuse tentoonstelling geweid aan de pom ‘Imagine Identity and Culture’, een Amsterdams centrum voor de representatie van migratie en culturen vanuit hun eigen perspectief.
Pom vandaag
Vandaag de dag kan je de pom ook niet meer wegdenken uit de Surinaamse keuken. Vroeger werd de knol eerst geraspt en daarna liet men dit uitlekken. Tegenwoordig kan je de Pomtayer bevroren kopen. De Lufo Pomtayer knol komt uit Suriname en wordt daar verantwoord geoogst en verwerkt, en is 100 procent puur. Dit wil zeggen dat er geen extra bewaarmiddelen, kleurstof of zetmeel aan werd toegevoegd.
De meest bekende is de heerlijke Pom ovenschotel. Hierin werden al meerdere varianten gemaakt: met kip of het typische zoutvlees, zelfs al veggie of gluten- en suikervrij voor wie een aangepast dieet volgt. Bij ons van Lufo vind je de beste maaltijdcomponenten voor een heerlijke pom!
Meer in de fusion stijl is er de pom kroket, een zuiderse Surinaamse smaak in een Nederlands jasje gestoken. Nog niet uit de muur? Het lijkt mij een kwestie van tijd. En wat denk je van een feestje met de Surinaamse bitterbal of de pom pie? Hartige snacks of lekker stukjes hartige taartjes…of heuse kookwedstrijden om te bepalen wie de meest overheerlijke schotel maakt.
Wist je dat alleen al in Amsterdam er meer dan 120 eetgelegenheden zijn die Surinaams eten op de kaart zetten? Daarenboven stijgt de vraag naar Surinaamse cateraars en eettenten in grote steden zoals Rotterdam en Den Haag nog steeds. De meeste beperken zich tot dé lekkerste gerechten: pom en broodje pom. Het broodje pom wint steeds meer aan populariteit en scoort ook goed bij de jongeren. De puurheid en echtheid van dit Surinaamse gerecht en de kwaliteitsvolle ingrediënten wordt gewaardeerd, vandaar de stijgende vraag naar deze producten. Suriname had en heeft een rijke culinaire geschiedenis, en het is mooi om de foodlovers van nu deze keuken opnieuw meer leven te zien inblazen. Tradities zijn er om te behouden, en zo doen ze dat ongetwijfeld!
Surinaamse Pom met zoutvlees
En wat is Surinaamse Pom nu eigenlijk?
Pom is een gerecht dat gemaakt wordt met als hoofdingrediënt de befaamde subtropische Surinaamse pomtayer. Dit is de wortel van de tayer, familie van de aronskelk. De knol wordt verwerkt tot een lekker bestanddeel voor heel wat gerechten. Pomtajer, pomtayer, tayer of tajer…? De knol heeft heel wat op elkaar gelijkende namen, maar heus, ’t is dezelfde knol en ’t is de smaak die telt.
Pom is dé Surinaamse ovenschotel die wat mij betreft ver boven alle andere gerechten uitsteekt! Deze topper komt steevast op tafel bij elke feestdag of speciale gelegenheid. Dit gerecht heeft een Joods/Creoolse oorsprong. Het gerecht is zo authentiek dat het van generatie op generatie wordt doorgegeven. Jonge vrouwen leren dit van hun moeder, grootmoeder, tante, buurvrouw…
Het basisingrediënt is afkomstig van de wortelknol van de tayer die in Suriname geteeld wordt. In de volksmond wordt dit pomtayer genoemd en de wetenschappelijke Latijnse benaming is Xanthosoma Sagittifolium .
Om uiteenlopende redenen is het helaas niet langer lonend de tayer uit Suriname te laten komen. Lufo is er na heel wat research en een zorgvuldige selectie van kwekers in geslaagd, dezelfde pomtayer tegenwoordig vanuit Indonesië, naar Nederland te halen. Zelfs het plantmateriaal hebben we overgebracht van Suriname naar dat land. Vandaar dat we de toestroom en de kwaliteit van dit nog steeds Surinaamse product, als Lufo nog steeds ten volle kunnen garanderen.
